به نقل از «شبستان»

مسجدی به بلندای تاریخ/ قدمت هزار ساله مسجد جامع اقلید

تاریخ انتشار: ۷ فروردین ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۴۰۳۵۰۰

مسجد جامع اقلید یکی از قدیمی ترین مساجد تاریخی ایران است که بر اساس برخی کتب تاریخی و سفرنامه ها به نظر می رسد بنای اولیه این مسجد چیزی در حدود ۹۰۰ تا هزار سال پیش و هم زمان با ورود اسلام به خطه فارس ساخته شده است.

خبرگزاری شبستان- استان فارس: 

 

مساجد از جمله کهن ترین مکان هایی است که از دیرباز در شهرها ساخته شده و به همین دلیل به عنوان آثار تاریخی و کهن از اعصار گذشته به یادگار مانده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

 

معماری بنای مساجد که بعضاً به سبک اسلامی است به دوام قدمت و زیبایی منحصر به فرد آن کمک دوچندانی می کند این سبک از معماری در دنیا کم نظیر بوده و تنها مخصوص کشورهای اسلامی است.

 

از جمله این سبک معماری در فضای درونی و بیرونی مساجد نه تنها به غنای آن رونق بخشیده بلکه حس معنویت خاصی را جلوه گر کرده و منحصر به فرد بودنش را به رخ می کشد.

 

استان پهناور فارس نیز که از دیرباز مهد فرهنگ، تمدن، ادب و معنویت بوده، آثار تاریخی بسیاری را در خود جای داده است که خود نشان از اهمیت این خطه از ایران زمین در طول تاریخ بوده است.

 

گوشه گوشه فارس زیبا، جلوه ای از زیبایی است و در یک کلام اصالت و تمدن ایران زمین در این استان تجلی یافته است؛ مساجد بسیاری نیز در نقاط مختلف فارس وجود دارد که شاید کمتر به آن توجه شده اما هویت یک تمدن را به خود وابسته کرده است؛ شبستان فارس بر آن است با معرفی مساجد تاریخی استان سهمی هر چند کوچک در شناساندن این آثار معنوی به ایرانیان داشته باشد.

 

در گزارش امروز گذری به «مسجد جامع اقلید» داریم تا شما را با این بنای تاریخی و کهن آشنا کنیم تا اگر گذرتان به این شهر افتاد سری هم به این مکان معنوی بزنید.

مسجد جامع اقلید یک بنای هزار ساله

مسجد جامع اقلید یکی از قدیمی ترین مساجد تاریخی ایران است که در طول تاریخ دستخوش تغییرات و رویدادهای فراوانی شده است. بر اساس برخی کتب تاریخی و سفرنامه ها به نظر می رسد بنای اولیه این مسجد چیزی در حدود 900 تا هزار سال پیش و هم زمان با ورود اسلام به خطه فارس ساخته شده است.

 

بنای اولیه در محل کنونی نبوده و چند صد متر با جایگاه کنونی مسجد فاصله داشته است و بنابر برخی روایات بر اثر زلزله ای شدید ویران گشته و مجددا ساخته شده است. کتیبه­ ای تاریخی از جنس چوب بر سر در مسجد نصب شده است که نشان می دهد مسجد اقلید در سال 849 هجری قمری توسط فردی به نام عبدالعزیز احمد بن عبدالعزیز بن عقیل تعمیر شده است.

 

وجود همین کتیبه نمایانگر قدمت بالای این مسجد تاریخی است؛ علاوه بر این کتیبه آثاری از سنگ های تاریخی نیز در بدنه بیرونی مسجد به چشم می خورد که متاسفانه هیچ کدام از این آثار تاریخی دارای حفاظ خاصی نبوده و به حال خود رها شده اند.

 

یکی از ویژگی های این مسجد گذر دو نهر جاری از دو سرچشمه مختلف از میان حیاط سبز و درختکاری شده مسجد است که جلوه بسیار چشم نوازی را ایجاد کرده است. با ورود به حیاط مسجد نمای مدرن و امروزی مسجد با کاشی کاری های غالبا بی رنگ به چشم می خورد. این نمای مدرن یادگاری از چند دهه پیش است که توسط مردم و یکی از روحانیون اقلید صورت گرفته است. پس از انقلاب نیز مسجد تعمیر و بازسازی شده است.

 

یادگاری از دوره صفویه

یکی دیگر از جاذبه های ارزشمند این مسجد تاریخی وجود منبری 2 متری از جنس چوب گردو است که از دوره صفویه به یادگار مانده است. سرتاسر این منبر تاریخی با هنر منبت کاری با ظرافت خاصی به زیبایی تمام آراسته شده است و بر روی آن تاریخ 1008 هجری قمری به چشم می خورد.

 

این منبر زیبا کار دست هنرمند اقلیدی محمد بن عقیل اقلیدی است که به نظر می رسد منبری درست مشابه همین منبر را در یکی از مساجد اصفهان نیز به یادگار گذاشته است. متاسفانه این منبر نیز دارای حفاط خاصی نبوده و به گفته برخی منابع با بی توجهی های صورت گرفته در حال نابودی است. گنبد این مسجد نیز در سال های اخیر بازسازی شده و این مسجد با قدمتی هزاران ساله هنوز هم محل برگزاری مراسم عبادی مردم اقلید است.

ابن بلخی، نهصد سال پیش در كتاب «فارسنامه» از جامع و منبر اقلید سخن گفته است: «اقلید شهری است كوچک و حصاری دارد و جامع و منبر دارد و هوای آن در سردسیر و معتدل است و درست و آب آن خوش است و روان و میوه باشد از هر نوعی و غله و بوم است و آنجا جنسی دیگر نخیزد و آبادان است. سورمق و ارجمان شهركی كوچك است و ناحیتی است و همه احوال آن همچنان اقلید، اما زرد آلوست آنجا كه مانند آن نباشد به شیرینی ونیكویی. از آنجا همه جایی برند و آبادانست.»

 

به گواه نویسنده كتاب «اقلید در دامن كوهساران»، درشهر اقلید، مسجد جامع یكی از شاخصه های مدنیت آن بشمار می رفته وباتوجه به این كه این شهر برسر راه تابستانی اصفهان ـ شیراز قرار داشته هر جهانگرد وسفرنامه نویسی ازاین مسیر گذركرده ووارد اقلیدشده مسجدجامع رادیده وازآن یاد كرده است.

 

خیراندیش با اشاره به این كه پیشینه مسجد جامع اقلید پیش ازسال 510 بوده است بیان كرده: قدمت این مسجد به همان سال های ورود اسلام به فارس و پذیرش آن از طرف مردم اقلید بازمی گرد و بعید نیست كه بنای اولیه این مسجد به سده نخستین اسلامی دردوره عمربن عبدالعزیز خلیفه اموی بازگردد، همچنان كه در دوره قاجاریه هم به این عنوان مشهور بوده و در كتاب «دوسفرنامه جنوب» بدان اشاره شده است، هرچند كه دراقلیم پارس كتیبه سردرمسجدرابه شخصی به نام عبدالعزیزبن احمد درسال849هجری نسبت داده است وشاید نام خلیفه اموی با نام فردمذكور اشتباه شده باشد. درهرحال همین تلقی ازخلط نام های مشابه، از دیرینگی وقدمت مسجد جامع در این شهرحكایت دارد.
 

وی عنوان کرده حضور مسجدجامع در درازنای تاریخ این شهر استمرار داشته تاجایی كه در كتاب 'دوسفرنامه جنوب ' كه در دوره قاجاریه نوشته شده از قول مهندسان دولتی دوره ناصرالدین شاه به مسجد جامع اشاره شده است.

 

این استاد دانشگاه معتقد است مسجد جامع اقلید بر اساس منابع تاریخی در دوره تیموری ساخته شده و كتیبه چوبی سر در مسجد از عبدالعزیزبن احمد درتاریخ ربیع الاول 849 هجری قمری ومنبر چوبی آن در ماه محرم سال 1008 هجری قمری ساخته شده است.
 

وی گفته اعتقاد بر این است كه بنای فعلی مسجد 300 متر با بنای پیشین آن فاصله دارد، بنای پیشین بر اثر وقوع زلزله ویران شده وبنای كنونی را 300 متر عقب تر و به طرف تل غلات ساخته اند، به گونه ای كه آب چشمه خیبروك از وسط حیاط باصفا وپردرخت آن می گذشت.
 

این پژوهشگر در خصوص معماری معاصر مسجد جامع نیز گفته دراواخر دهه 50 با همت آیت الله ابطحی و كمك مردم مسجد توسعه یافت وساختمان آن مدرن تر و معماری جدید درآن اعمال شد. پس از انقلاب نیز ساختمان آن دچار تغییر و دگرگونی شد.
 

خیراندیش بیان كرده قدمت منبرچوبی زیبای مسجد جامع به دیرینه سالی مسجد نیست وبنابه آنچه در اقلیم پارس گزارش شده حدود 400سال از ساخت آن می گذرد اما همین چهارسده برای یك دست ساخته منبت، جنبه كاملاً كهن دارد وبه آن ارزش تاریخی و هنری می دهد.

 

پایان پیام/691

منبع: شبستان

کلیدواژه: ساخته شده بنای اولیه هجری قمری هزار سال

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت shabestan.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «شبستان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۴۰۳۵۰۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

کشف یک مقبره ۲۲۰۰ ساله مجلل در چین

کاوشگران از مدت‌ها قبل مشغول کاوش و بررسی مقبره ۲۲۰۰ ساله مجللی هستند که در چین کشف شده و حالا یک کارشناس این فرضیه را مطرح کرده است که مقبره به یک پادشاه چینی تعلق دارد.

به گزارش ایسنا، یک کارشناس باستان‌شناس اعلام کرد که یک مقبره ۲۲۰۰ساله مجلل در شرق چین کشف شده است که احتمالا به فرمانروای «ایالت چو» ‌تعلق دارد.

به گفته اداره ملی میراث فرهنگی چین، این مقبره بزرگترین و پیچیده‌ترین مقبره‌ای است که در «ایالت چو» کشف شده است و می‌تواند اطلاعات جدیدی درباره وضعیت آن دوره از تاریخ ارائه دهد.

بنابر گزارش «لایوساینس»، باستان‌شناسان چهار سال اخیر را صرف کاوش این مقبره در منطقه «Wuwangdun» کرده‌اند که در نزدیکی شهر «هواینان» در استان «آن‌هوئی» واقع شده است.

براساس گزارش‌های «شینهوآ»، باستان‌شناسان بیش از ۱۰۰۰ اثر تاریخی را در این محوطه باستان‌شناسی کشف کرده‌اند که از جمله آنها به ظروف برنزی مخصوص مراسم‌های تشریفاتی، آلات موسیقی و یک تابوت به همراه بیش از هزار نشان حکاکی‌شده می‌توان اشاره کرد.

تاریخ‌گذاری رادیوکربن و سایر بررسی‌ها نشان می‌دهد قدمت این مقبره به اواخر دوران «ایالت چو»، یعنی حوالی ۲۲۰ پیش از میلاد، زمانی که این منطقه تحت تاثیر ایالت «چین» قرار گرفته بود، بازمی‌گردد.

ایالت «چین» در نهایت در بین هفت ایالت جنگ‌طلب پیروز شد و اتحاد بعدی آن کشور رسماً به عنوان آغاز چین مدرن در نظر گرفته شد.

«ژیچنگ گونگ» (Xicheng Gong) ـ باستان‌شناس مؤسسه آثار فرهنگی و باستان‌شناسی استان «آن‌هوئی» ـ که هدایت کاوش‌ها را بر عهده دارد، به «شینهوا» گفت که تاریخ این مقبره به دوره حساس قبل از فروپاشی سیستم فئودالی «چو» مربوط است. کشف این مقبره و یافته‌های آن می‌تواند تصویری کلی از شرایط سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، فناوری و اجتماعی ایالت چو ارائه دهد.

«ژیگو ژانگ» (Zhiguo Zhang)، محققی که در کاوش‌های مرکز ملی باستان‌شناسی چین (بخشی از NCHA) مشارکت دارد، گفت که باستان‌شناسان در آزمایشگاه ویژه‌ای با اکسیژن کم که در  محوطه تاریخی ساخته شده بود، فعالیت کردند تا آثار کشف‌شده را سالم نگه دارند.

این محقق همچنین توضیح داد که علاوه‌بر روش‌های سنتی اندازه‌گیری، محققان از اسکن دیجیتال، نقشه‌برداری و طراحی برای ایجاد یک مدل سه‌بعدی دقیق از مقبره استفاده کردند و نشانه‌های نوشته‌شده روی در تابوت با فناوری تصویربرداری مادون قرمز ثبت شد.

به گفته «ژانگ»، محققان فقط یک‌سوم از مقبره را کاوش کرده‌اند و هنوز مشخص نیست که چه کسی در آنجا دفن شده است.

هویت فردی که در مقبره دفن شده ممکن است آن‌قدرها هم اسرارآمیز نباشد، چراکه پس از انتشار گزارش «شینهوا»، یک کارشناس به «لایو ساینس» گفته است این مقبره احتمالاً به پادشاه ایالت فئودالی «چو» تعلق داشته باشد.

«مارگارت پروچ» (Margarete Prüch)، باستان‌شناس و مورخ هنری دانشگاه هایدلبرگ در آلمان که در کاوش‌ این مقبره مشارکت نداشته است، گفت که اخیرا در سفری به کره با استادان دانشگاه درباره این مقبره گفت‌وگو داشته است.

در سال ۲۰۲ پیش از میلاد، ‌ قلمرو «چو» تحت کنترل سلسله «هان»، جانشینان سلسله «چین» (کین) قرار گرفته بود و در سال ۱۹۴ پیش از میلاد نیز یکی دیگر از دولت‌های وابسته به «هان» یعنی «یان»، کنترل بخش شمالی کره را به دست گرفته بود، بنابراین مقبره‌های چینی این دوره از تاریخ در کره بسیار مهم است.

«پروچ» در گفت‌وگو با «لایوساینس» اعلام کرد که این مقبره احتمالا به پادشاه «کائولی» تعلق دارد که در فاصله ۲۶۲ تا ۲۳۸ پیش از میلاد حکومت کرد.

کانال عصر ایران در تلگرام